Tăng sắc tố sau viêm, thường được gọi là tăng sắc tố do kích ứng, là một loại tăng sắc tố có thể ảnh hưởng đến da mặt và cơ thể. Nó thường xảy ra khi phản ứng với kích ứng (chẳng hạn như da nhờn nổi mụn, da khô và cực kỳ khô, hoặc bệnh vẩy nến) hoặc chấn thương (ví dụ, được kích hoạt bởi phương pháp tẩy da chết mạnh da, lột da bằng hóa chất hoặc liệu pháp laser).
Dấu hiệu, yếu tố khởi phát và các phương pháp điều trị hiện có liên quan đến chứng tăng sắc tố sau viêm
Tăng sắc tố da xuất hiện khi các yếu tố bên trong hoặc bên ngoài gây ra sự gia tăng sản xuất melanin. Hậu quả là thay đổi màu da, thường xuyên hơn ở những vùng tiếp xúc với ánh nắng mặt trời. Có một số dạng tăng sắc tố, cụ thể là các đốm sắc tố (đốm đồi mồi và tàn nhang), nám và tăng sắc tố sau viêm (PIH).
Tăng sắc tố sau viêm xuất hiện dưới dạng các mảng phẳng, đổi màu.
Mặc dù liệu pháp laser loại bỏ các tế bào da tăng sắc tố, nhưng nó có tác dụng phụ như kích ứng.
Tăng sắc tố sau viêm xuất hiện dưới dạng các mảng phẳng, đổi màu. Màu sắc của những mảng này có thể từ hồng đến đỏ, nâu hoặc đen, tùy thuộc vào tông màu da và độ sâu của sự thay đổi màu sắc. Chúng có thể trông giống như những đốm tàn nhang nhỏ, đổi màu hoặc những mảng da sẫm màu lớn hơn, và chúng có thể sáng màu hoặc có một làn da “mới”.
PIH thường ảnh hưởng đến những người có da nhờn với mụn nhọt và đôi khi có thể được kích hoạt bởi các thủ thuật thẩm mỹ như peeling da, lột da bằng hóa chất hoặc liệu pháp laser. Mặc dù tất cả các loại da đều có thể bị ảnh hưởng bởi chứng tăng sắc tố sau viêm, nhưng nó phổ biến hơn ở những làn da sẫm màu hơn. Trên thực tế, những người có làn da sẫm màu thường xuyên đến bác sĩ da liễu để điều trị PIH hơn bất kỳ liệu trình nào khác. Nam giới và phụ nữ đều dễ bị tăng sắc tố sau viêm như nhau.
Nguyên nhân nào gây ra chứng tăng sắc tố sau viêm?
Khi chấn thương, phát ban, mụn hoặc bất kỳ loại ảnh hưởng nào khác gây kích ứng da, nó sẽ khiến các tế bào hắc tố, tế bào sản xuất melanin, giải phóng quá nhiều melanosomes (hạt sắc tố). Các melanosome này chứa tyrosinase (một loại enzym tạo sắc tố bắt đầu sản xuất melanin) và tổng hợp melanin. Đây là nguyên nhân tạo ra màu sắc của da và tóc. Các hạt sắc tố dư thừa sẽ sậm màu và thay đổi màu sắc của vùng bị thương trước đó, tồn tại ở đó rất lâu sau khi phục hồi từ vết thương ban đầu.
Một nốt mụn tăng sắc tố sau viêm thường không được chú ý do hậu quả của một tổn thương mụn viêm. “
Các đốm IPH có thể xuất hiện từ các nốt sẩn hoặc mụn hoàn toàn không đáng kể, ngay trên các tổn thương nghiêm trọng hơn. Tức là, tình trạng viêm càng lớn thì vết PIH càng rõ ràng, cả về kích thước và màu sắc. Nếu nặn hoặc đục mụn sẽ làm tăng khả năng tăng sắc tố da sau viêm.
Mặc dù không phải là nguyên nhân gây ra PIH, nhưng ánh nắng mặt trời có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng, làm thâm mụn và kéo dài thời gian cho đến khi chúng biến mất.
Tình trạng tăng sắc tố sau viêm không gây sẹo và dù không cần điều trị nhưng sẽ cải thiện theo thời gian. Mặc dù thời gian phục hồi có thể thay đổi, nhưng trung bình có thể mất từ 3 đến 24 tháng trước khi các vùng thâm đen biến mất. Tuy nhiên, trong một số trường hợp thời gian này có thể lâu hơn. Thời gian phụ thuộc vào sự khác biệt về tông màu da giữa tông màu da tự nhiên và các vết thâm: sự khác biệt càng lớn thì thời gian cân bằng lại tông màu càng lâu. Các phương pháp điều trị có sẵn có thể cải thiện và tăng tốc thời gian phục hồi này.
Có những phương pháp điều trị nào cho chứng tăng sắc tố sau viêm?
Các bác sĩ da liễu xử lý hai khái niệm chính: loại bỏ sự thay đổi màu da do tăng sắc tố do viêm và điều chỉnh các dấu hiệu.
Loại bỏ tăng sắc tố da
Loại bỏ bằng liệu pháp laser, ánh sáng xung cường độ cao hoặc peeling da bằng hóa chất; loại bỏ tế bào da tăng sắc tố để tái tạo làn da mới không bị tăng sắc tố. Nó có thể tốn kém, xâm lấn và thực sự làm cho quá trình tồi tệ hơn. Các tác dụng phụ có thể xảy ra bao gồm kích ứng và cảm giác nóng.
Các chất hóa học được sử dụng trong quá trình lột da bằng hóa chất khiến da bị phồng rộp và cuối cùng bong ra để lộ làn da không tăng sắc tố.
Lột da hóa học, ví dụ như AHA
Bác sĩ da liễu thoa dung dịch axit (axit glycolic (AHA)) lên các vùng bị ảnh hưởng để loại bỏ các lớp da. Mụn nước xuất hiện ngay từ đầu, để sau này lộ ra lớp da “mới” bên dưới, không có đốm.
Liệu pháp laser (Fraxel, Erbium YAG) và Ánh sáng xung cường độ cao (IPL)
Liệu pháp laser và phương pháp điều trị bằng ánh sáng xung có xu hướng chính xác hơn phương pháp peeling da bằng hóa chất, vì chúng sử dụng ánh sáng năng lượng cao được nhắm mục tiêu để tiếp cận các khu vực bị ảnh hưởng. Da có thể được điều trị ở cấp độ bề mặt (biểu bì) hoặc sâu hơn (hạ bì) tùy thuộc vào cường độ của chứng tăng sắc tố.
Quy định này dựa trên các loại thuốc kê đơn hoặc thuốc trị nám da để ức chế sản sinh sắc tố melanin và làm đều màu da, làm sáng các đốm đen nhất để chúng phù hợp với sắc tố bình thường của da.
Một số sản phẩm chăm sóc da hoặc y tế tại chỗ có sẵn cho chứng tăng sắc tố da sau viêm thường chứa một hoặc nhiều thành phần sau:
Hydroquinone 2-4% (chỉ kê đơn): Đây là chất làm trắng da cực mạnh bị cấm sử dụng trong mỹ phẩm ở hầu hết các nước EU do lo ngại về nguy cơ độc hại tiềm ẩn. Tuy nhiên, nó vẫn được sử dụng ở Hoa Kỳ. Nồng độ cao nhất (> 4%) chỉ được cung cấp theo đơn, trong khi nồng độ thấp hơn (<2%) được sử dụng trong điều trị bằng thuốc.
Arbutin là thành phần chính trong nhiều sản phẩm làm trắng da của người châu Á và là nguồn cung cấp hydroquinone tự nhiên. Mặc dù yếu hơn và kém hiệu quả hơn hydroquinone được sản xuất công nghiệp, những lo ngại tương tự đã được đặt ra về tính an toàn của nó.
Corticoid : Khỏi phải nói corticoid là có nhiều lợi thế nhất nó có thể có dạng clobetasone, hydrocortisone và hydrocortisone độc hơn là beclometasone, betamethasone, clobetasol, fluticasone and mometasone .Corticoid khi vào da thì đẩy nhanh quá trình đẹp cấp tốc, mụn biến mất, nám biến mất, thâm sạm biến mất và da căng mọng như da em bé.Tuy nhiên sau một thời gian khi da bị suy yếu hàng rào bảo vệ,ve demodex phát triển mạnh và da liên tục bị mẩn đỏ, kích ứng, nổi gân máu, mụn dưới da.
Có những phương pháp điều trị y tế có thể điều chỉnh tình trạng tăng sắc tố sau viêm.
Axit retinoic không nên được sử dụng trong thời kỳ mang thai.
Axit kojic là một sản phẩm có nguồn gốc từ rượu gạo của Nhật Bản, rượu sake. Mặc dù nó là tự nhiên, nhưng hiệu quả của nó như là một chất ức chế sản xuất melanin là đáng ngờ và nó đã bị cấm ở nhiều quốc gia.
Axit glycolic (hoặc axit hydroxyacetic) là loại axit được các bác sĩ da liễu sử dụng trong lột da bằng hóa chất. Nó là một thành phần hoạt chất phổ biến trong nhiều loại kem bôi trị tăng sắc tố da.
Mặc dù axit retinoic đã được chứng minh là có hiệu quả, nhưng nó có thể gây ra một số tác dụng phụ, bao gồm kích ứng và tăng nhạy cảm với ánh nắng mặt trời (vốn đã là một vấn đề ở những người bị tăng sắc tố sau viêm). Vì một số mối liên hệ tiềm ẩn với các dị tật bẩm sinh đã được quan sát thấy, phụ nữ mang thai hoặc cho con bú nên hạn chế sử dụng axit retinoic.
Các dẫn xuất của vitamin C cũng đã được xác nhận là tương đối hiệu quả trong việc chống lại chứng tăng sắc tố da sau viêm. Chúng thường được sử dụng cùng với các thành phần hoạt động khác.
axit dioic
Chiết xuất từ Axit Oleic, nó hoạt động trên tế bào hắc tố, làm chậm quá trình tổng hợp sắc tố melanin và do đó làm giảm sự tiết melanosomes trong tế bào sừng.
Những người bị ảnh hưởng bởi chứng tăng sắc tố sau viêm nên chú ý rằng :
Chống nắng đúng cách là bắt buộc: tiếp xúc với ánh nắng mặt trời có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng của tăng sắc tố sau viêm.
Tia UV là một ảnh hưởng rất quan trọng của ánh nắng mặt trời đối với làn da. Do khả năng tiếp xúc với ánh nắng mặt trời sẽ làm trầm trọng thêm các triệu chứng, nên thoa kem chống nắng phổ rộng, yếu tố cao hàng ngày được khuyến khích như một phần của chế độ chăm sóc và làm sạch hàng ngày trong khi cố gắng tránh ánh nắng mặt trời.
Không thể mong đợi kết quả trong một sớm một chiều. Quá trình điều trị có thể mất vài tuần trước khi bất kỳ sự khác biệt đáng chú ý nào xuất hiện. Do đó, sự nhất quán, kiên nhẫn và bền bỉ là rất quan trọng.
Tăng sắc tố sau viêm có thể cần được chăm sóc y tế. Nếu những người bị ảnh hưởng lo lắng về kích thước, hình dạng hoặc màu sắc của bất kỳ mảng sẫm màu nào, bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ da liễu.
Tham khảo sản phẩm chống tăng sắc tố sau sinh
